تهران ۷ خرداد ۱۴۰۴؛ سالن اجتماعات دانشکده تحصیلات تکمیلی محیط‌ زیست دانشگاه تهران روز چهارشنبه میزبان «اولین نشست خانه فناور محیط‌ زیست استان تهران» بود. این رویداد با حضور جمعی از اعضای اصلی خانه فناور؛ معاونت های پژوهشی دانشگاههای استان تهران ، نمایندگان اداره کل سازمان ‌حفاظت محیط زیست ، ریاست بنیاد ملی نخبگان  استان و سازمان صنعت معدن و تجارت، معاونین پژوهشی برخی از دانشکده های مرتبط از دانشگاه های استان و نیز بخشی از پژوهشگران برجسته حوزه محیط‌زیست برگزار شد . این جلسه به ‌منظور ترسیم نقشه راه همکاری بین دانشگاه، صنعت و ارگان‌های دولتی برای رفع چالش‌های زیست ‌محیطی استان تهران برگزار شد.

در ابتدای جلسه، دکتر مهردادی، مسئول خانه فناور و ریاست دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، ضمن اشاره به اهمیت نقش خانه فناور در ایجاد بستری برای تبدیل یافته ‌های پژوهشی به راهکارهای عملی، به اهداف کلان این نهاد پرداخت. وی تأکید کرد که خانه فناور با تمرکز بر سه ماموریت اصلی «شناسایی و اولویت‌بندی چالش‌های زیست ‌محیطی»، «تسهیل ارتباط میان ذی‌نفعان مختلف» و «حمایت از تجاری‌سازی فناوری‌های سبز»، قصد دارد بستری پویا برای هم‌افزایی علم و صنعت ایجاد کند.

در ادامه، دکتر صالحی، مدیر خانه فناور و معاون پژوهشی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران به ضرورت بهره ‌گیری از ظرفیت قانونی جهت هدایت سهمی از منابع مالی صنایع به پروژه ‌های زیست‌محیطی اشاره کرد و اعلام نمود که حمایت دانشگاه از کارگروه ‌های تخصصی خانه فناور، امکان بروز ایده ‌های نوآورانه را در حوزه ‌های مختلف فراهم می‌آورد.

دبیر خانه فناور(خانم دکتر قشلاقی)نیز شیوه ‌نامه عضویت و ساختار کارگروه‌ها را معرفی کرد؛ از جمله کارگروه‌های «پایش» برای نظارت بر کیفیت هوا و آب، «نوآوری» برای توسعه فناوری‌های تصفیه و «مالی» برای تأمین منابع پایدار. ایشان پنج اولویت پژوهشی استان را در زمینه‌های «اطلس خاک»، «پسماندهای صنعتی خطرناک»، «فناوری‌های زیستی تصفیه پساب»، «شبکه پایش هوا» و «کاهش مصرف انرژی» برشمرد و از شرکت‌کنندگان خواست تا پیشنهادات خود در خصوص تکمیل این فهرست را ارسال کنند.

در بخش دیگری از جلسه، نمایندگان سازمان حفاظت محیط‌زیست استان تهران، جناب اقای مهندس فدایی و دکتر عبادی و خانم دکتر قاسمی به عنوان نماینده سازمان صنعت، معدن و تجارت گزارشی اجمالی از وضعیت فعلی و نیازهای ضروری استان ارائه دادند. آن‌ها بر لزوم تدوین نقشه راه اکولوژیک برای مدیریت منابع طبیعی و ارتقای فناوری‌های پاک در صنایع بزرگ تأکید کردند. همچنین بر اهمیت ارتباط نزدیک خانه فناور با شرکت‌های دانش‌بنیان و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به‌منظور تسریع در اجرای پروژه‌های کاربردی تأکید شد.

دکتر کریما ریاست بنیاد ملی نخبگان استان تهران به ظرفیت محدود بودجه حمایت از طرح‌های منتخب اشاره کرد و پیشنهاد داد که ارزیابی اثربخشی طرح‌ها سالانه انجام شود تا در صورت نیاز، اولویت‌ها به‌روزرسانی شوند. از طرف دیگر، نماینده سازمان حفاظت محیط‌زیست از تخصیص بخشی از بودجه پژوهشی این سازمان به پروژه‌های خانه فناور خبر داد و خواستار ایجاد «کمیته مشورتی» برای هماهنگی بیشتر شد.

جمع‌بندی نهایی جلسه با تعیین مصوبات زیر صورت گرفت:

1. تعیین نمایندگان اجرایی از نهادهای مختلف برای همکاری مستمر
2. اختصاص بخشی از اعتبارات پژوهشی سازمان‌ها به خانه فناور جهت پیشبرد طرح‌های مصوب
3. برنامه‌ریزی برای برگزاری جلسه مشترک با ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست
4. تشکیل کمیته‌های تخصصی زیرمجموعه خانه فناور برای مدیریت پروژه‌ها
5. دعوت رسمی از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال و پیشرو در حوزه محیط زیست و بخش خصوصی برای مشارکت در کارگروه‌ها
6. نهایی‌سازی فهرست اولویت‌های پژوهشی استان و ارسال آن پیش از نشست بعدی

چشم‌انداز پیش‌رو
راه‌اندازی «خانه فناور محیط‌زیست استان تهران» با رویکردی مبتنی بر شبکه‌سازی، پژوهش‌های کاربردی و تجاری‌سازی فناوری‌های سبز، گامی مهم در بهبود وضعیت زیست‌محیطی استان تلقی می‌شود. اولویت‌های تعریف‌شده از تهیه اطلس خاک تا پایش هوای شهری، نشان‌دهنده تلاش جمعی برای مقابله با بحران‌هایی است که تهران در حوزه آلودگی و کمبود منابع پاک با آنها مواجه است. با تأکید بر نقش دانشگاه‌های نسل چهارم در خلق ارزش اقتصادی و انتقال فناوری، این ساختار جدید می‌تواند به تسریع فرایندهای نوآوری زیست‌محیطی کمک کرده و زمینه را برای مشارکت فعال شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم آورد.

انتظار می‌رود در جلسات آتی، با ورود رسمی دستگاه‌های مالی و مدیریتی و تدوین برنامه‌های عملیاتی کوتاه‌مدت، اقدامات ملموسی در زمینه مکان‌یابی سایت‌های پایش، اجرای پروژه‌های بیواکولوژیک تصفیه پساب و طراحی سامانه‌های پایش آلاینده برخط انجام شود. از سوی دیگر، با برقراری تعامل نزدیک میان دانشگاه، سازمان‌ها و سمن‌ها، امکان جذب منابع مالی بین‌المللی و داخلی برای توسعه زیرساخت‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی بیش از پیش تقویت خواهد شد. به این ترتیب، «خانه فناور محیط‌زیست» می‌تواند الگویی جدید برای همکاری میان بخش‌های مختلف کشور در مواجهه با چالش‌های زیست‌محیطی باشد، آنچه که در شرایط رشد روزافزون فناوری و توسعه صنعتی استان تهران بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.