متن پیام سرکار خانم دکتر شینا انصاری معاون محترم رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست

به اولین کنفرانس ملی محیط زیست شهری

(دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران)

آبان 1403

بسم الله الرحمن الرحیم

خانم‌ها و آقایان محترم، اساتید، دانشجویان و فعالان محیط زیست،

در دنیای امروز که سرعت گسترش شهرنشینی بی‌سابقه است، با چالش‌هایی روبرو هستیم که به‌طور مستقیم بر سلامت، کیفیت و آینده زندگی انسانها تأثیر می‌گذارد. شهرهای ما با آلودگی‌ها، افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تشکیل جزایر گرمایی در مناطق شهری، تغییرات اقلیمی و مشکلات تامین انرژی و منابع نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این کنفرانس فرصتی ارزشمند است تا اندیشمندان، مسئولین و صاحب‌نظران محیط زیست گرد هم آیند و به چاره‌جویی برای مسائل زیست‌محیطی شهری بپردازند.

براساس آمار جهانی، جمعیت ساکن در شهرهای دنیا از حدود 10 درصد در سال 1900 به بیش از 54 درصد رسیده است و پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2050 این رقم به 72 درصد برسد. این تغییرات به معنای فشار روزافزون بر محیط‌زیست است. در کشور ما نیز، شهرنشینی در چند دهه اخیر رشد چشمگیری داشته و جمعیت شهری از 31 درصد در سال 1335 به بیش از 74 درصد در سال 1395 افزایش یافته است. در طی 60 سال گذشته، جمعیت شهرنشین ایران تقریباً 10 برابر شده وبه تبع افزایش جمعیت، همراه با توسعه صنعتی، موجب تشدید آلودگی‌های هوا، آب و خاک شده است. برای مقابله با این بحران، راهکارهایی از قبیل تقویت سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی و استفاده از فناوری‌های پاک ضروری است.

رشد سریع کلان‌شهرها در ایران و جهان منجر به تخریب قابل‌توجه فضاهای سبز و منابع آبی شده است. افزایش شهرهای بزرگ، نیازمند برنامه‌ریزی اکولوژیکی دقیق و حفظ حریم‌های طبیعی شهری است. شهرهای تاب‌آور باید با تمرکز بر حفظ تنوع زیستی، کاهش مصرف انرژی و استفاده از منابع طبیعی محلی برای ایجاد محیطی پایدارتر و زیست‌پذیرتر گام بردارند.

اکوسیستم‌های شهری، فراتر از زیبایی‌های طبیعی، کالاها و خدمات ارزشمندی فراهم می‌کنند که برای زیست‌پذیری و پایداری شهرها حیاتی‌اند. فضاهای سبز و پارک‌های شهری نه‌تنها به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کنند، بلکه با ذخیره‌سازی دی‌اکسید کربن به کاهش اثرات تغییرات اقلیمی نیز می‌پردازند. رودخانه‌ها و آبگیرهای شهری خدماتی همچون تصفیه طبیعی آب و تنظیم دمای شهری را ارائه می‌دهند. درختان و گیاهان شهری علاوه بر کاهش آلودگی صوتی، با ایجاد سایه و کاهش دما، به بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کنند. این خدمات اکوسیستمی، زیرساخت‌های حیاتی شهری به‌شمار می‌روند و نیازمند حفظ و تقویت از طریق برنامه‌ریزی‌های محیط زیستی‌اند.

درک اهمیت کالاها و خدمات اکوسیستمی به ما یادآوری می‌کند که در کنار توسعه شهری، حفظ و تقویت تنوع زیستی شهری و زیستگاه‌های طبیعی از اولویت‌هاست. با ایجاد و توسعه اکوسیستم‌های پایدار و طبیعی مانند بام‌های سبز، باغ‌های عمودی، و آبگیرهای مصنوعی، می‌توانیم شهرهایی سازگارتر با محیط زیست و مقاوم‌تر در برابر تغییرات اقلیمی ایجاد کنیم . برای دستیابی به توسعه پایدار، استفاده از مزایای بلندمدت خدمات اکوسیستم در برنامه‌ریزی و طراحی شهری بسیار مهم است.

برای دستیابی به توسعه پایدار شهری، مشارکت فعال جامعه ضروری است. حضور و همکاری ساکنان در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌های محیط‌زیستی، از برنامه‌های تفکیک پسماند تا حفاظت از فضاهای سبز، موجب افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی می‌شود. این همکاری، نه‌تنها فرهنگ حفاظت از محیط زیست را گسترش می‌دهد، بلکه با ایجاد همبستگی، منابع و نیروی انسانی لازم برای اجرای سیاست‌های شهری پایدار را تأمین نموده و تقویت این تعامل میان مردم، نهادهای شهری و بخش خصوصی، راه را برای یک شهر زیست‌پذیرتر و تاب‌آورتر هموار می‌نماید.

راهکارهایی از قبیل به کارگیری سیاست‌های توسعه پایدار ، توسعه فناوری‌های ‌محیط زیستی، و تدوین مقررات کارآمد برای جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز، نیازمند توجه ویژه هستند. همچنین، سرمایه‌گذاری در آموزش محیط زیست به‌عنوان راهی برای گسترش فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست میان جوانان و نسل‌های آینده، اقدامی ضروری است.

در پایان، از تمامی همکاران و دست‌اندرکاران برگزاری این کنفرانس تشکر می‌کنم که امکان تعامل و تبادل نظر را برای دستیابی به راهکارهای پایدار فراهم کرده‌اند. امیدوارم تلاش‌های ما به ایجاد شهرهایی پایدارتر، تاب‌آورتر و زیست‌پذیرتر منجر شود و آینده‌ای روشن‌تر برای محیط زیست شهری رقم بزنیم.